การสร้างโกดังเป็นการลงทุนระยะยาวที่ต้องใช้เงินสูง การวางแผนอย่างรอบคอบตั้งแต่เริ่มต้นช่วยลดความเสี่ยงและทำให้ใช้งานได้อย่างคุ้มค่าที่สุด ต่อไปนี้คือปัจจัยสำคัญที่ต้องพิจารณาก่อนตัดสินใจสร้างโกดังใหม่
1. วัตถุประสงค์การใช้งานโกดัง
ควรเริ่มจากนิยามให้ชัดเจนว่าโกดังจะใช้เก็บสินค้าอะไร เช่น สินค้าทั่วไป สินค้าอุณหภูมิควบคุม สินค้าอันตราย หรือสินค้าที่ต้องการมาตรฐานเฉพาะ เพราะแต่ละประเภทกำหนดโครงสร้าง พื้น ระบบความปลอดภัย และกฎหมายที่ต้องปฏิบัติต่างกันมาก
2. ทำเลและการเข้าถึงระบบขนส่ง
ทำเลคือสิ่งที่ส่งผลต่อค่าใช้จ่ายโลจิสติกส์โดยตรง ควรเลือกพื้นที่ที่มีถนนใหญ่เข้าถึงง่าย ใกล้นิคมอุตสาหกรรม ท่าเรือ หรือทางด่วน พร้อมมีพื้นที่สำหรับรถบรรทุกเข้า–ออกได้สะดวก หากเลือกผิดอาจทำให้ต้นทุนโลจิสติกส์สูงขึ้นโดยไม่จำเป็น
3. ขนาดพื้นที่และการวางผังคลังสินค้า
ต้องคำนวณทั้งพื้นที่ภายในโกดังและพื้นที่รอบอาคาร เช่น พื้นที่ลานโหลดสินค้า พื้นที่จอดรถ ระบบถนนภายใน ควรวางผังให้รองรับการขยายงานในอนาคต เช่น เพิ่มชั้นวางสินค้า หรือเพิ่มอาคารใหม่ เพื่อไม่ต้องรื้อปรับปรุงในภายหลัง
4. โครงสร้างอาคารและวัสดุที่ใช้
เลือกโครงสร้างที่แข็งแรง รับน้ำหนักได้ตามประเภทสินค้า เช่น พื้นคอนกรีตเสริมเหล็กสำหรับของหนัก หลังคาเมทัลชีทกันร้อน หรือผนังสำเร็จรูปเพื่อลดเวลาในการก่อสร้าง วัสดุที่ดีช่วยลดค่า Maintenance ในระยะยาวได้มาก
5. ระบบความปลอดภัย
โกดังที่ดีต้องมีระบบป้องกันอัคคีภัย เช่น ถังดับเพลิง สปริงเกลอร์ ระบบแจ้งเตือนควัน ระบบระบายอากาศ และทางหนีไฟตามมาตรฐาน รวมถึง CCTV และรั้วรอบพื้นที่ เพิ่มความปลอดภัยทั้งสินค้าและพนักงาน
6. ระบบจัดเก็บสินค้า (Storage System)
ต้องพิจารณาระบบจัดเก็บที่เหมาะสม เช่น Selective Rack, Drive-in Rack, AS/RS หรือระบบชั้นลอย หากวางระบบผิดตั้งแต่แรกอาจทำให้ใช้พื้นที่ไม่เต็มประสิทธิภาพ ส่งผลให้ต้องขยายพื้นที่เร็วกว่าที่ควร
7. งบประมาณและการควบคุมต้นทุน
ควรกำหนดงบลงทุนให้ชัดเจน แยกงบก่อสร้าง งบระบบภายใน และงบสำรอง ค่าใช้จ่ายแฝง เช่น งานถมดิน ระบบบำบัดน้ำเสีย หรืองานตามข้อกำหนดของภาครัฐ ควรประเมินให้ครบเพื่อป้องกันงบเกิน
8. กฎหมายและใบอนุญาตต่าง ๆ
ต้องตรวจสอบผังเมือง การขอใบ รง.4 (สำหรับบางประเภทสินค้า) การรายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อม รวมถึงขั้นตอนการตรวจอาคาร การละเลยเรื่องกฎหมายอาจทำให้ใช้งานไม่ได้หรือถูกสั่งระงับภายหลัง
9. ผู้รับเหมาก่อสร้างโกดังที่มีประสบการณ์
ควรเลือกผู้รับเหมาที่มีผลงานด้านคลังสินค้าโดยเฉพาะ เพื่อให้โครงสร้างได้มาตรฐาน แข็งแรง และก่อสร้างตรงตามแบบ พร้อมรับประกันงานก่อสร้าง ลดความเสี่ยงปัญหาในอนาคต
10. เปรียบเทียบกับการ “เช่าโกดัง”
ก่อนตัดสินใจสร้าง ควรพิจารณาว่าการ เช่าโกดังหรือเช่าคลังสินค้าอาจคุ้มค่ากว่า หากต้องการเริ่มงานเร็ว ต้องการลดค่าใช้จ่ายก้อนใหญ่ หรือธุรกิจยังไม่มั่นใจในปริมาณสินค้า การเช่าช่วยลดความเสี่ยงและให้ความยืดหยุ่นมากกว่า
สรุป
การสร้างโกดังเป็นการลงทุนที่ต้องพิจารณาหลายด้าน ตั้งแต่ทำเล วัสดุ ระบบความปลอดภัย ไปจนถึงกฎหมาย หากวางแผนรอบคอบตั้งแต่ต้นจะช่วยให้โกดังพร้อมใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ และลดต้นทุนในระยะยาว
แต่ถ้ายังไม่พร้อมลงทุน การเลือก โกดังให้เช่า ก็เป็นอีกทางเลือกที่คุ้มค่าและคล่องตัวสำหรับธุรกิจในยุคนี้
อ้างอิง